Kediler ve köpekler için zehirli bitkiler nelerdir?
Köpek ve kedilerin neden bitki tükettikleri hakkında kesin bilimsel veri bulunmamakla birlikte iki genel düşünce vardır. Bunlar hayvanın kendisini hasta hissetmesi ve bitki tükettikten sonra kusarak rahatlamaları ya da diyetlerindeki bazı eksiklikler olarak görülür.
Kedilerin bitki yeme eğilimlerinin köpeklerden az olduğu anlaşılmıştır.
Zehirli bitkiler, yenildiğinde insanlar ve hayvanlar için hastalık veya ölüme neden olabilecek miktarda zehirli maddeleri içeren bitkiler olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde insan ve hayvan sağlığını tehdit edebilecek düzeyde 200 kadar zehirli bitki bulunmaktadır.
Tespih Ağacı
Ülkemizde süs ağacı olarak yetiştirilir. Özellikle meyvelerin yenilmesiyle köpeklerde zehirlenme meydana gelmektedir. 100 g kadar az miktarda ki meyveleri bile zehirlenmeye yol açmaktadır. 6 – 8 adet meyve mide bulantısı ve ölümlere yol açmaktadır. Genelde kusma, kabızlık, kanlı ishal sindirim sistemi belirtileri meydana getirmektedir.
Hint Yağı Ağacı
Bitkinin bütün bölümleri ve özellikle çekirdekleri köpekler için zehirlidir. Klinik belirtiler kanamalı gastroenteritis şeklinde meydana gelir.
Sütleğengiller
Türkiye’de 60 türü vardır ve tüm bölgelerde rastlanmaktadır. Zehirli madde bitkinin her bölümünde bulunmaktadır. Bitkinin özsuyu ile temas, kedi ve köpeklerde zehirlenmelere yol açar, şiddetli tahriş meydana getirir.
Çoban Püskülü ve Anadolu Çoban Püskülü
Süs bitkisi olarak da yetiştirilir. Bitkinin bütün bölümleri zehirlidir. 20 adet küçük meyve bile büyük bir köpek için öldürücü olabilmektedir.
Dulaptalotu
Türkiye’de 7 türü doğal olarak yetişmektedir. Meyvenin birkaç tanesi ve kabuğun birkaç gramı insan, köpek ve atlarda öldürücüdür. Bütün kısımları zehirlidir ve meyveler daha tehlikelidir. Deri ile temas sonrası şiddetli kabarıklıklar oluşmaktadır.
Sümbül
Akdeniz kökenli, 30 kadar türü ve çok sayıda çeşidi bulunan bitkilerdir. Bahçelerde, salonlarda ve özel cam kaplar içinde yetiştirilirler. Genellikle etkilenen kedi ve köpeklerde sindirim sistemi belirtileri, kusma ve ishal gözlenir. Kedi ve köpekler için zehirli bitkilerdendir.
Sinameki
Vücut ağırlığının % 1’ i kadar tüketilmesiyle kedi ve köpeklerde klinik belirtiler ortaya çıkmaktadır. Bağırsaklarda kasılmalar artar ve bağırsak içeriği yumuşar.
Atatürk Çiçeği
Kışın çiçeklenen bir süs bitkisidir. Vakalar genellikle bitkinin kırmızı yapraklarının açtığı ve süs bitkisi olarak kullanıldığı kış aylarında meydana gelmektedir. İlk etki tahriş edici özelliğinden meydana gelmektedir. Bitkinin yapraklarını tüketen kedilerde şiddetli sindirim sistemi bozukluğu ve yüksek ateşe bağlı ölüm meydana gelmiştir.
Nergisgiller
Kediler ve köpekler için zehirli bitkilerden bir diğeri de Nesgisgiller familyasına ait bitkilerdir.
Ülkemizde 8 kadar türü doğal olarak yetişmektedir. Bu bitki ile zehirlenmelere büyük oranda kedilerden sonra köpeklerde rastlanmaktadır. Çoğu vakada zehirlenme genelde bitkinin yutulması ya da içinde bulunduğu kaplardaki suyun içilmesi sonucu şekillenmektedir. Birkaç bitki soğanı küçük bir ev hayvanı için öldürücüdür. Eğer hayvan bitkiyi yuttuktan sonraki 2 saat içinde kusarsa tedaviye gerek kalmayabilir.
Hanımeli
Klinik belirtiler genelde 2 saat içinde köpeklerde kusma, bazen kanlı bir ishal, depresyon ve uyuşukluk şeklinde meydana gelmektedir.
Atkestanesi
Vakalar çoğunlukla kestanelerin olgunlaştığı sonbahar aylarında meydana gelmektedir. İlk olarak köpeklerde kas tikleri, halsizlik ve daha çok arka ayaklarda olmak üzere özel olarak ‘’sekerek yürüme’’ görülür.
Fındık
Fındık köpekler için zehirli yiyeceklerdendir. Belirtilerinin çıkmasına sebep olan etkili madde tam olarak bilinmemektedir. Fındık tüketilmesini takiben köpeklerde 12 saat içinde zayıflık, depresyon, kusma, nöbetler ve hipertermi geliştiği gözlenmiştir.
Yalancı Sago Palmiyesi
Dekoratif bir süs bitkisidir. İki çekirdek kadar az miktarları bile küçük köpekler için zehirli bitkilerdendir.
Zambak ve Turuncu Güzeli
Kediler etkilenen türlerdir. Bahçe ve saksı kültürleri vardır. Parklarda, bahçelerde ve evlerde yaygın olarak süs bitkisi olarak kullanılmaktadır. Kedilerde akut sindirim sistemi bozuklukları başlangıcı, hareketliliğin azalması, tüketiminden 48-96 saat sonra böbrek bozukluklarını takiben anoreksi şekillenmektedir.
Üzüm
Üzüm kedilere ve köpeklere zararlı bir meyvedir. Üzüm Dünya’daki en yaygın kültür bitkilerinden birisidir. Ülkemizde, 1.200’ün üzerinde çeşidi saptanmıştır. Yaş ya da kuru halde üzüm tüketen evcil hayvanlar büyük tehlike altındadır. Etkilenen köpeklerde, üzüm yedikten sonra 24- 72 saat içinde böbrek yetmezliği gelişebildiği rapor edilmiştir. Etkilenen köpeklerde üzümlerin alınmasını takiben 6-12 saat içinde kusma ve ishal gelişir.
Yılanyastığıgiller
Birçok süs bitkisi bu grupta yer almaktadır. Bütün kısımları zehirlidir. Çiğneme esnasında kedi ve köpeklerde ağrı ve irritasyon oluşur.
Güllekamış
İthal edilen çiçeklerin belki en zararlısıdır. Bitkinin salgıladığı özsu zehirlidir. Konuşma yitimine neden olabileceğinden kesinlikle dile sürülmemelidir. Vakalar çoğunlukla hafif klinik belirtiler şeklinde seyretmekte ve köpekler tamamen düzelebilmektedir.
Allium sp. Türleri
Ülkemizde yüzden fazla türü yabani olarak yetişmektedir. En bilinen iki türü Soğan ve Sarımsakdır. Pişirme veya bitkinin bozulması bunların potansiyel zehirliliklerini azaltmaz. Kedilerde 5 g/kg, köpeklerde 15-30 g/ kg kadar soğan yenilmesi klinik yönden önemli hematolojik değişikliklere neden olabilmektedir.
Dağ Muşmulası
Evcil hayvanlarda siyanürle zehirlenmenin en önemli kaynağını oluşturur. Ağızdan 4 mg/kg dozda siyanüre eşit miktarda glikozid içeren bitki yenilmesi köpeklerde ölüme sebep olur.
Porsuk
Genel görünüşü ve kırmızı renkli meyveleri ile park ve bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılır. Çoğu vakada kedi ve köpeklerde kusma ve salya artışı gözlemlenir. En belirgin özellik ani ölümdür.
Yüksük Otu
Kedi ve köpeklerde zehirlenme genelde saksı ya da vazodaki suyun içilmesiyle şekillenmektedir; fakat bitkinin çiçeklerinin, yapraklarının ve tohumlarının yenilmesiyle de zehirlenme meydana gelmektedir. Digital zehirlenmesinin en kötü sonuçları kalpte iletim ve atım düzensizlikleridir.
Zakkum
Bitkinin yaş ve kuru her parçası zehirlidir. Kedi ve köpeklerde kalp ritminde azalma ve/veya artma meydana gelmektedir. Belirtiler genelde kalp ve sindirim sistemiyle alakalıdır.
Müge Çiçeği
Ülkemizde park ve bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilen bir bitkidir. Kedi ve köpeklerde kusma, ishal, iştahsızlık, kramplar ve mide bulantısı klinik belirtilerdir.
Kenevir
Yetiştirilmesi 1932 yılında yasaklanmıştır. Vakaların çoğu uyuşturucu yakalamış polislerin köpekleri ya da uyuşturucu kullanan veya satan kişilerin köpekleridir. Vakaların bir kısmı ağız yoluyla yutulma, bir kısmı ise sahiplerinin uyuşturucu kullanması sonucu solunum yoluyla meydana gelmektedir. Köpeklerde öldürücü doz 3 mg/kg vücut ağırlığıdır. En çok merkezi sinir sistemi depresyonu rapor edilmiştir. Şiddetli vakalar koma ve ölümle sonuçlanmaktadır. Belirtiler genellikle halsizlik, genellikle arka bacaklarda görülen uyuşukluk, gözlerde ışığa karşı aşırı duyarlılık, kalp atışlarında artış, idrar ya da dışkı tutamama olarak ortaya çıkmaktadır. Davranış bozuklukları ve genellikle agresiflik, huzursuzluk ve havlama gözlemlenir. Kokular ve gürültülere karşı bir aşırı hassasiyet başlar.
Sarı Salkım
Bahçelerinde ve her türlü kentsel alanda kullanılmaktadır. Sütle de önemli ölçüde atıldığından etkilenmiş annelerden süt emen yavrularda da zehirlenme oluşabilir. Genel belirtiler hızlı bir şekilde meydana gelen salya artışı, merkezi uyarılma sonucu 1-2 gün süren kusma, ishal, uyarı hali, çırpınma, hareket düzensizlikleri, koma ve solunum felcine bağlı ölüm şekillenmektedir.
Tütün
Nikotin yutan yavru hayvanlarda kusma meydana geldiği için ölüm nadirdir. Hamileliğin ilk üç aylık döneminde tütün yiyen gebe hayvanların fötüslarında oluşan iskelet sistemi bozukluklarından sorumludur. Nikotinin küçük dozları kedi ve köpeklerde kalp atışlarında artış, salya artışı, kusma, sancı ve ishale sebep olur. Yüksek dozlarda kas zayıflığı, sendeleme, ön bacaklarda çökmelere sebep olmaktadır.
Yasemin Türleri
Patlıcangiller ailesinden; yurdumuzun hemen hemen her bölgesinde rastlanan bir bitkidir. Öncelikle kalp kası ve beyin olmak üzere, yumuşak dokularda çökerek sertleşmeye ve böylece bu organ ve dokuların görevlerini yapamamasına sebep olur. Yaprakları daha zehirlidir. Klinik olarak kedi ve köpeklerde kilo kaybı gözlenir.